Νοστος , η αιώνια λαχτάρα της επιστροφής

 

 

• Πολιτισμός και Μάχη Κουλτούρας. 

Οι μεγάλες σε διάρκεια και έκταση μάχες αυτού του κόσμου είναι μάχες κουλτούρας, οι οποίες δίνονται καθημερινά στα μικρά και τα μεγάλα γήπεδα της ζωής εκεί που κερδίζεται η στροφή στο μοχλό της καθημερινότητας, το ποσοτικό μετατρέπεται σε ποιοτικό και το συνηθισμένο κερδίζεται απ’ το μοναδικό. 

Ο πολιτισμός ως βάση  έχει στη ρίζα του την πολιτική πράξη μιας και στις δικές του αυλαίες δίνονται ακόμα και σήμερα οι αγώνες ύπαρξης, συνέχειας και διάδοσης από έναν άνθρωπο , έναν τόπο μέχρι έναν ολόκληρο λαό. 

Κάπως έτσι αντιλαμβάνομαι προσωπικά τα Υακίνθεια 25 χρόνια μετά, ζώντας μέσα σε αυτά ως παιδί, έφηβος και ενήλικας πια ,έναν διαρκή αγώνα της ανάγκης να φυτρώσουν σπόροι και να ανθίσουν βλαστοί μπολιάζοντας το τοπικό με το διαφορετικό στρέφοντας το βλέμμα και τη σκέψη στο παγκόσμιο. 

Ο αγώνας αυτός έχει τη σημασία του για να μη φτάσουμε στο σημείο να  ΝΟΣΤΑΛΓΟΥΜΕ αυτό που ο θυμόσοφος  λαός λέει , Περασμένα Μεγαλεία και Διηγώντας τα να κλαις. 

• Υακίνθεια 2023  , Νοσταλγία 

Υακίνθεια 2023 αφιερωμένα στη Νοσταλγία, τον πόνο δηλαδη της επιστροφής στις αναμνήσεις , τις οποίες το μυαλό ξαναζωντανεύει , σκηνοθετεί ενιότε και εξιδανικεύει με τους μηχανισμούς της μνήμης. 

Γιατί η νοσταλγία έχει ως κύριο συστατικό τον πόνο ,το άλγος που μας προκαλεί η απώλεια του άλλου.

Και αυτό ακριβώς  το άλλο , αυτός, αυτή , αυτό το άλλο, μπορεί να αλλάζει μεγέθη και μορφές με  τη νοσταλγία να  πάλλεται στην αστάθεια του χώρου, του χρόνου και των συναισθημάτων. 

Νοσταλγία ως μια αισθηση που βιώνεται στο παρόν , ανασύροντας μια κατάσταση απ το παρελθόν , λαχταρώντας υποσυνείδητα να την ξαναζήσει στο μέλλον . 

Νοσταλγία για έναν τόπο η μια πατρίδα, έναν σύντροφο,  έναν φίλο, μια εποχή, μια στιγμή , έναν έρωτα, τη λησμονιά  της νιότης ή την  προσδοκία της αιωνιότητας σε ένα ίσως κρυφό πόθο αθανασίας. 

Κάπου εδώ όμως έρχεται ο Οδυσσέας να μας μπερδεψει. Μιας και πρώτος αυτός προτίμησε τον νόστο και την επιστροφή στον δικό του θνητό , δλδ φθαρτό κόσμο της Ιθάκης από την παραμονή στον αθάνατο κόσμο της νήσου της Καλυψούς. 

Ο πολυμήχανος αυτός ήρωας επιλέγει συνειδητά τον δρόμο της περιπλάνησης με τις ωδίνες, τις απώλειες και τη  δοκιμασία των θεών και αντάλλαγμα την επιστροφή στον οίκο του αντί της παραμονής σε έναν εξωτικό κόσμο ευδαιμονίας αγαθών και απουσίας θανάτου. 

Σκεπτόμενος ως αθάνατος επιλέγει να ζει ως ετοιμοθάνατος δημιουργώντας  τον νόστο του, ο οποίος γίνεται έπος στις μνήμες των Ραψωδών, τις πλάκες των  Γραφιάδων και κληρονομιά για μας και  τον πολιτισμό της οικουμένης. 

Αυτός ο πολυμήχανος Ομηρικός ήρωας φάνηκε να ξεχώρισε την πλάνη του απεθαντου απ την αξία του αθάνατου (αυτού που δεν ξεχνιέται, του οποίου δεν διαγράφεται η ύπαρξη και η περπατησιά) μιας και διένυσε χιλιετίες φέροντας στις μέρες μας σχεδόν ατοφια τα λόγια και τις σκέψεις του, τα συναισθήματα και τους πόθους του , τους φόβους και τις αδυναμίες του , τις αξίες και τα ιδανικά του . Ολόκληρο τον κοσμο του . Όλα εκείνα δηλαδή μου σαν μαμμή ξεγέννησε η δική του νοσταλγία. 

Είναι όμως ο νόστος δηλαδή η επιστροφή του Οδυσσέα τελικά η άλλη όψη , ο δρόμος και το διαβατήριο της πραγματικης αθανασίας; 

Η αιώνια επιστροφή. 

Είναι η νοσταλγία τελικά η εσωτερική υπενθύμιση του ανθρώπου για μια μεγάλη μια αιώνια επιστροφή; 

Είναι η εργοστασιακή ρύθμιση που υπάρχει στην ανθρώπινη ψυχή αποτυπωμένη στο  λογισμικό και θυμικό μας κώδικα πως όλα όσα συμβαίνουν στη ζωή μας κάποια στιγμή ίσως ξανασυμβούν ; 

Στον ίδιο ρυθμό , στην ίδια ένταση , με τους ίδιους ανθρώπους, τα ίδια συναισθήματα  σε μια ανάλογη κατάσταση σε μια απόδραση απ’ την ίδια την ατμόσφαιρα του χρόνου. 

Δε λέω φυσικά κάτι διαφορετικό απ την ιδέα που συντάραξε τη σκέψη του 19ου αιώνα όταν ο Φρειδερίκος Νίτσε μίλησε για την αιώνια επιστροφή. 

Μια ιδέα μυστηριώδη όπως θα γράψει ο Κούντερα , "η οποία έφερε πολλούς φιλοσόφους σε δύσκολη θέση: σκέψου δηλαδή ότι μια μέρα όλα πρόκειται να επαναληφθούν όπως ήδη τα έχουμε ζήσει και ότι ακόμα κι η επανάληψη αυτή θα επαναλαμβάνεται ασταμάτητα!" 

Έτσι αντιλαμβάνομαι προσωπικά τη νοσταλγία , ως το ξετύλιγμα ενός κουβαριού στο μυαλό και τον χωροχρόνο που η αφετηρία συναντά τον προορισμό με το ταξίδι και την περιπλάνηση να είναι η πένα , το χαρτί και και το μελάνι που γράφουν τα χιλιόμετρα στην  ανθρώπινη  ιστορία. 

Άλλωστε η ιστορία έχει αποδείξει πως ότι συλλαμβάνει το ανθρώπινο μυαλό είναι καταδικασμένο κάποια στιγμή να γεννηθεί η ίσως να ανασυρθεί από κάποια χαραμάδα της αυτής της αιώνιας επανάληψης .

Εκεί είναι που η νοσταλγία έρχεται σα διεγερτικό που αφυπνιζει η υπνωτίζει ίσως και να νοθεύει  με αναμνήσεις τον νου και τις  αισθήσεις μας  να ονειροπολούν. 

Και ίσως τελικά η νοσταλγία να ναι το βάλσαμο που κάνει πιο γλυκιά την ίδια την απώλεια του άλλου σε μια έκρηξη από συναισθήματα που θλίψη και χαρά εναλλάσσονται κυοφοροντας της πίστη πως αυτό που έφυγε δε βαλσαμώνεται , δε παγώνει αλλά στο αόριστο κάποτε ,  ξαναγεννιέται .

Είναι αδύνατο στο ρυθμό του μέσου όρου μας να το αντιληφθούμε γιατί μάλλον μένει προνόμιο στους αλαφροισκιωτους, τους μοναχικούς οραματιστές, τους πληγωμένους από έρωτα και θάνατο,  αποσυναγωγους αυτής της πλάσης να βιώσουν την ανεξερεύνητη πλευρά του νόστου τους. 

Αυτή που ύμνησε στους στίχους του δικού του Φρενοκομείου ο μεγάλος Βιζυηνός γράφοντας για την απώλεια της δική του πατρίδας, του δικου μεγάλου έρωτα και της δικής του χαμένης νιότης .

Κι’ από τότε που θρηνώ

το ξανθό και γαλανό

και ουράνιο φως μου,

μετεβλήθη εντός μου

και ο ρυθμός του κόσμου.