Η επιχειρηματικότητα του Πολιτισμού, Μια “πυρηνική κεφαλή” στην πρόκληση εξόρυξης του πολιτιστικού κεφαλαίου της χώρας .

Του Γιώργη Α Καλομοίρη 

Πάνε σχεδόν 40 χρόνια όταν η Μελίνα Μερκούρη ως Υπουργός Πολιτισμού μέσα απ τη φράση ότι "ο πολιτισμός είναι η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας",  άγγιξε έστω και λεκτικά την προοπτική αξιοποίησης του πολιτιστικού κεφαλαίου της χώρας ως προστιθέμενη αξία εργασίας, ανάδειξης και καθιέρωσης του πολιτισμού σε “μηχανή” αναβάθμισης του βίου των ανθρωπων .

Από τότε μέχρι σήμερα οι κυβερνησεις εναλλάσσονται, οι υπουργοί Πολιτισμού διαδέχονται ο ένας τον/την άλλον-η και το Υπουργείο μετασχηματίζεται άλλοτε ως συμπλήρωμα στον τουρισμό και την παιδεία άλλοτε ως αυτόνομο και ασφαλές πολιτικό ερημητήριο και με μικρές εκλάμψεις (η πλέον σπάνια των περιπτώσεων) ως εν δυνάμει πολυδύναμο και παραγωγικό κύτταρο πολιτιστικής πολιτικής. (Σημαντικό βήμα αρχής η ένταξη του Υπουργέιου Πολιτισμού στα παραγωγικά Υπουργεία)

Η τελευταια προσδοκία αναμφίβολα έχει και το μεγαλύτερο ειδικό βάρος για μια χώρα που ακόμα και σήμερα στο διεθνές στερέωμα συστήνεται με επίκληση στο πολιτισμικό της βάθος και τις “Κληρονομιές των Ελλήνων” κατά τον A Toynbee.

Ο πολιτισμός άλλωστε κατά βάση έχει στη ρίζα του την πολιτική πράξη μιας και στις δικές του αυλαίες δίνονται ακόμα και σήμερα οι μεγαλύτερες μάχες ύπαρξης, συνέχειας και διάδοσης. 

Ωστόσο το παρελθόν και το πολιτιστικό κεφάλαιο από μόνο του  χωρίς την πρόσδεση στη σημερινή αξιοποίηση και μελλοντική προοπτική δεν μπορεί να αποτελεί βαλσαμωμένο θησαυρό μουσειακής αποθήκης σε μια ψευδαίσθηση εθνικού κτήματος και αγνόησης οικουμενικού αποκτήματος. 

Εκ των πραγμάτων ο πολιτισμός και η κουλτούρα συναποτελούν ζωτικές ιδέες έμπνευσης, δημιουργίας, έκφρασης και αισθητικής, ωθώντας το ανθρώπινο δυναμικό ενός τόπου στη μικρή και τη μεγάλη κλίμακα να ανοίξει δρόμους εργασίας και ανάπτυξης της Πολιτιστικής Βιομηχανίας. 

Σήμερα υπάρχουν οι απαραίτητες συνθήκες και προϋποθέσεις το πολιτιστικό στοιχείο και ο δημιουργικός τομέας να συγκροτήσουν ένα δυναμικό οικοσύστημα πολιτιστικής οικονομίας δημιουργών και διαχειριστών. Ένα οικοσύστημα που θα υιοθετεί συγκεκριμένο πολιτικό, νομικό και εργασιακό πλαίσιο ανάπτυξης πολιτιστικής πολιτικής με την αποτέλεσμα την  προοδευτική ανάδειξη μιας τάξης δημιουργών για τη χώρα. 

Η οικονομία του πολιτισμού, όλα αυτά τα χρόνια, κινήθηκε στο εκκρεμές παράδοξο δύο άκρων με κοινό αποτέλεσμα την υποβάθμιση του πολιτιστικού κεφαλαίου και την απενεργοποίηση η αυτοεξορία μιας κρίσιμης μάζας ανθρώπων μέσα απ’ τους οποίους η χώρα μπορεί ακόμα να αποκτήσει εργασιακές προοπτικές, αναπτυξιακή δυναμική με νέους όρους και κριτήρια σε συνδυασμό με δυνατότητες ήπιας ισχύος. 

Στα δυο αυτά άκρα ο πολιτισμός και η έννοια της κουλτούρας, από τη μια αντιμετωπίζεται ως ανέγγιχτο μουσειακό ταμπού και από την άλλη εμπορευματοποιείται ως το κατεξοχήν τουριστικό προϊόν με φολκλορικές συνήθως προεκτάσεις σε ένα εμμονικό τρίπτυχο ήλιος, θάλασσα, αρχαιότητες. 

Οι καιροί όμως τρέχουν και οι προκλήσεις αλλάζουν με αποτέλεσμα το δυαδικό σχήμα ποιοτικό- ποσοτικό να έχει αντικατασταθεί πλέον απ το ποιοτικό ή μοναδικό, με το δεύτερο να αναδεικνύεται σε πρωταγωνιστική αξία αναζήτησης, απόκτησης και αλληλεπίδρασης ως εμπειρία και γνώση. 

Η παγκόσμια επανεκκίνηση που εκ των πραγμάτων επανορίζει την περπατησιά του ίδιου του πλανήτη δίνει και σε μας την ευκαιρία να επανατοποθετηθουμε ως προς το τι δρόμο θα ανοίξουμε, θα ακολουθήσουμε ή θα αφήσουμε να μας προσπεράσει. 

Σε αυτή την πρόκληση επιλογής κυοφορούνται οι προοπτικές, οι προεκτάσεις και οι αναγκαίες συνθέσεις ανάμεσα σε πολιτιστική κληρονομιά, παραγωγή, ψυχαγωγία, ψηφιακό μετασχηματισμό, εργασιακές δομές, εκπαιδευση και επιχειρηματικότητα. 

Μαζί τους ακολουθεί ως αναγκαιότητα, η ανάγκη να ξεφύγουμε από μυωπικές προσεγγίσεις και αξιοποιώντας τα μεθοδολογικά εργαλεία και τις τεχνολογίες αιχμής να ορίσουμε τον πολιτισμό για τη χώρα ως ζωτικό και πολυδιάστατο παράγοντα ανθρωποκεντρικής ανάπτυξης.

Η εργασία στον πολιτισμό έχει σημασία να αναδειχθεί ως δικαίωμα και ευθύνη που βάζει στο επίκεντρο της την ενεργοποίηση ανθρώπων σε πόλεις και κοινότητες από το άστυ ως την ύπαιθρο χώρα. 

Πολιτισμός λοιπόν όχι ως κουμπαράς αποκλειστικά επιχορηγήσεων αλλά κατευθυντήριος  δείκτης σχεδιασμού και διαμόρφωσης εθνικής, περιφερειακής και τοπικής πολιτιστικής ατζέντας με στρατηγικό σκοπό αναβάθμισης του ίδιου του τρόπου ζωής μας και του πολιτισμού της καθημερινότητας των πολιτών σε πρώτη και κύρια βάση. 

Η πολιτιστική και δημιουργική βιομηχανία ουσιαστικά συγκροτούν τον πυρήνα της δημιουργικής οικονομίας ως μιας ισχυρής εναλλακτικής πρότασης πάνω στη γεφύρωση δύο διαχρονικών εννοιών μέσα από στοιχεία καινοτομίας, ταλέντου, παραγωγής, νέων τεχνολογιών και ιδιαίτερων ικανοτήτων που μπορούν σε σύνθεση να παράξουν αξία, εργασία απασχόληση κυρίως όμως διαμόρφωση κουλτούρας. 

Η δημιουργική οικονομία εντασσόμενη στις λεγόμενες νέες οικονομίες, προσφέρει  ισχυρή δυναμική στον νεοφυή τομέα του τεχνοπολιτισμού, στον οποίο συμπεριλαμβάνονται τα ψηφιακά μέσα, οι εκδόσεις, η χειροτεχνία, τα εικαστικά, η μουσική, η ψυχαγωγία, το design , η φωτογραφια και κινηματογράφηση καθώς και μια σειρά από συμπλεύσεις όλων των παραπάνω. 

Η πεποίθηση αυτή πηγάζει από τη φιλοσοφία ότι ο πολιτισμός αποτελεί έναν ισχυρό και πολυδιάστατο δείκτη για την ίδια την ποιότητα ζωής ,η οποία θέλει τους φορείς που απασχολούνται στην πολιτιστική δραστηριότητα να γίνουν επιταχυντές διαμόρφωσης οριοθετημενου πλαισίου γύρω από την πολιτιστική δημιουργία. 

Ζητούμενο για το παραπάνω είναι  το κλειδί του μέτρου και της ισορροπίας. Στην εποχή των δεδομένων και της ανάγκης για τροφοδότηση περιεχομένου, όπου το τοπικό με το παγκόσμιο χωρίζονται από ένα κλικ το πολιτιστικό απόθεμα έχει ως κομβικό σταθμό να αποκτήσει εργαλεία βιομηχανίας και η έννοια της βιομηχανίας στοιχεια κουλτούρας που θα τη διαχωρίζουν απ΄την απειλή της βιομηχανοποίησης.

Απ αυτές τις συμπληγάδες άλλωστε θα ανοίξει και ο δρόμος ώστε η Πολιτιστική-Δημιουργική Παραγωγή ως μια κρυφή πυρηνική κεφαλή να εξορύξει δυνάμεις οικοδομώντας ένα νέο οικοσύστημα στην ισορροπία φύσης, ανθρώπου και πολιτισμού.

Σ’ αυτό το νέο οικοσύστημα και συγκροτημένο πλαίσιο αειφορίας, ο καλλιτέχνης, ο χειροτέχνης και ο πολιτιστικός εργάτης εν γένει , έχουν ως μονόδρομο να κερδίσουν τον  χώρο στον οποίο θα  δημιουργήσουν, θα διασώσουν και θα διασπείρουν το έργο τους.

 

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

O. Γεώργιος .Α. Καλομοίρης  Υποψ. Διδάκτορας Πολιτιστικού Σχεδιασμού-Επιστημονικός Υπεύθυνος Ερευνητικού Προγράμματος IDAology- Ιδρυτής και επιμελητής Androidus Project Tank (ΑΜΚΕ) & Αργαστήρι Πολιτισμού-Έρευνας-Καινοτομίας (ΚΟΙΝΣΕΠ)

 Yorgos A Kalomoiris  Phd Candidate in Cultural Planning,Co Founder -Scientific Director of IDAology Project -Curator of Androidus Project Tank (NPO)& Argastiri of Culture, Research- Innovation (Cooperative)